بار دیگر بزرگترین عید شیعیان جهان فرا می‌رسد و پیروان امام علی‌بن‌ ابی‌طالب غرق در شادی و سرور هستند. اما ویژگی‌های این عید بزرگ چیست؟ امام رضا(ع) قریب ۱۲۰۰ سال پیش به این پرسش پاسخ داده‌اند که محدث عالیقدر «سید بن طاووس» در فصل ششم کتاب «اقبال الاعمال» شرح آن را چنین نقل کرده است:
 

از حضرت رضا(ع) روایت شده است: هنگامی که قیامت فرا می‌رسد، چهار روز با فخر و مباهات بر خداوند وارد می‌شوند، همانند ورود عروس در شب زفاف بر شوهر. از ایشان سوال شد: آن چهار روز کدامند؟ حضرت فرمود: روز قربان، روز فطر، روز جمعه و روز غدیر. و به درستی که روز غدیر در بین آنها مانند ماه است در بین ستارگان و آن روزی است که حضرت ابراهیم خلیل از آتش نجات یافت و به شکرانه‌اش آن روز را روزه گرفت. و آن روزی است که خداوند در آن روز، دین را کامل کرد و این کامل‌کردن به سبب نصب‌کردن امیرالمومنین به عنوان شاخص توسط پیامبر(ص) است و فضیلت و جلوه‌های نور آن حضرت را آشکار نمود و آن روز را روزه گرفت. و به درستی که آن روز، روز کمال است و روز به خاک مالیدن بینی شیطان و قبولی اعمال شیعیان و دوستان آل محمد صلوات الله علیهم. و روزی است که خداوند به اعمال مخالفین نظر می کند و آن را نابود می‌گرداند و این قول خداوند است. (فَجَعَلْنَاهُ هَبَاء مَّنثُورًا؛ آیه ۲۳ سوره فرقان)



روز غدیر روزی است که جبرائیل امر کند منبری از کرامت الهی در مقابل بیت المعمور (کعبه) نصب شود و در حالی که ملائکه آسمان‌ها اطراف او گرد آمده و پیامبر اکرم (ص) را ستایش می‌کنند، بر منبر رفته و برای شیعیان امیرالمومنین و ائمه و دوستان آنان از فرزندان آدم طلب آمرزش می‌کند. و غدیر روزی است که خداوند متعال به ملائکه خود امر می‌کند قلم نگارش اعمال از محبین اهل بیت (ع) و شیعیانش به مدت سه روز، از روز غدیر برداشته شود، و خداوند امر می‌کند که به برکت کرامت محمد و علی و ائمه معصومین (علیهم السلام) خطاهای محبین و شیعیان نوشته نشود.


و غدیر روزی است که خداوند مخصوص محمد و آل محمد و صاحبان رحمت (محبین و شیعیان) قرار داده است. و غدیر روزی است که خداوند متعال در حق بنده مؤمنش وسعت می بخشد در همه انواع رزق برای خانواده و خودش و برادرانش (دینی و نسبی)، و آن‌ها را از آتش آزاد می‌کند. و غدیر روزی است که خداوند در آن سعی شیعیان را مشکور و گناهشان را مغفور و عملشان را مقبول قرار داده است.


غدیر روز آسایش و رهایی از غم، و روز از بین رفتن گناه، روز عطای بی‌عوض و بخشش، روز گسترش علم، روز مژده و عید اکبر و روز اجابت دعا و روز موقف بزرگ، روز پوشیدن لباس نو و در آوردن لباس سیاه، روز شرط مشروط، روز دورکردن غم‌ها و روز درگذشتن از گناهان شیعه امیرالمومنین(ع) است.


غدیر روز پیشی‌گرفتن و روز افزودن صلوات بر محمد و آل محمد (ص) است، روز خرسندی، روز عید اهل بیت محمد(ص)، روز پذیرفتن اعمال، روز افزونی طلب، روز آسایش مؤمنین، روز سود بردن، روز اظهار دوستی، روز رسیدن به رحمت الهی، روز پاک‌شدن و ترک‌گناهان بزرگ، روز پرستش و روز افطاری‌دادن به روزه‌داران است. پس هر کس روزه‌دار مؤمنی را در این روز افطاری دهد، مانند کسی است که فئامی را اطعام کرده است. پس حضرت تا ۱۰ فئام شمردند، سپس فرمودند: آیا می‌دانی «فئام» چیست؟ راوی عرض کرد: خیر. حضرت فرمودند: صد هزار! (یعنی هر کس روزه‌دار مؤمنی را افطار دهد، مثل آن است که ۱۰ فئام، هر کدام ضربدر ۱۰۰ هزار یعنی یک میلیون نفر را افطار داده است)


روز غدیر روزی است که بعضی از شما بعضی دیگر را شادباش می‌گویند. پس وقتی مؤمنی برادر مؤمن خود را دیدار می‌کند، می‌گوید: «ستایش خدای را که ما را از متمسکین به ولایت امیرالمؤمنین و ائمه اطهار (ع) قرار داد.» غدیر روز تبسم در صورت مؤمنین است پس هر کس روز غدیر در چهره برادر خود تبسم کند، خداوند رحمان روز قیامت به نظر رحمت به او می‌نگرد و هزار حاجت او را برآورده و برای او قصری از دُرّ ناب در بهشت بنا می‌کند و صورتش را شادابی می‌بخشد.

روز غدیر روز زینت‌کردن و زیور است. پس کسی که برای روز غدیر تزئین کند، خداوند غفار تمام گناهانش را می‌بخشد، کوچک باشد یا بزرگ! و فرشتگانی بر می‌انگیزد تا پیوسته برای او حسنه ثبت کنند و درجات او را بالا می‌برد تا شایسته مثل چنین روزی گردد. پس اگر بمیرد شهید از دنیا رفته و اگر زنده بماند سعادتمندانه خواهد زیست. کسی که در این روز مؤمنی را اطعام کند مانند آن است که تمام انبیاء و صدیقین را اطعام کرده باشد و کسی که در این روز مؤمنی را دیدار کند خداوند هفتاد نور داخل قبرش قرار می‌دهد و قبرش را وسیع می‌گرداند و هر روز ۷۰ هزار فرشته او را زیارت می‌کنند و به او مژده بهشت می‌دهند.

در روز غدیر خداوند ولایت را بر اهل آسمان‌های هفتگانه عرضه کرد، پس اهل آسمان هفتم از دیگران به سوی ولایت پیشی گرفتند و به این جهت آن را به عرش زینت دادند. سپس اهل آسمان چهارم از دیگران پیشی گرفتند و خداوند آن را به بیت‌المعمور زیور بخشید. آنگاه اهل آسمان دنیا سبقت گرفتند و خداوند آن را به ستارگان آراسته کرد. سپس خداوند ولایت را بر زمین‌ها عرضه کرد و زمین مکه در قبولی پیشی گرفت آنگاه به کعبه زینت داده و بعد مدینه و آن را به پیامبر اکرم(ص) مزین گردانید. پس از آن کوفه و آن به امیرالمومنین (ع) آراسته شد. پس به کوه‌ها عرضه شد و سه کوه پیشی گرفتند عقیق، فیروزه و یاقوت و اینها به این سه کوه اختصاص یافت، و از بهترین جواهر شدند. پس کوه‌های دیگر قبول ولایت کردند و دارای معادن طلا و نقره. هرچه اقرار به ولایت نکرد چیزی از آن نروئید.

و در این روز ولایت به آب‌ها عرضه شد و هر آبی که پذیرفت گوارا و شیرین شد و آبی که قبول نکرد شور و تلخ شد. و همچنین ولایت بر گیاهان عرضه شد، پس هر کدام پذیرفته شیرین و نیکو و آنچه قبول نکرد تلخ گردید. سپس ولایت در این روز بر پرندگان عرضه شد و آنها که قبول کردند خوش‌آواز و گویا و هر کدام انکار کردند، لال شدند. و مَثَل مؤمنین در پذیرش ولایت امیر المؤمنین (ع) در روز غدیر خُم مانند ملائکه است در سجودشان بر آدم و مَثَل کسی که قبول ولایت نکرد در غدیر خم مَثَل ابلیس است. و در این روز آیه «امروز دین شما را کامل و نعمت خود را بر شما تمام کردم» نازل شد و خداوند پیغمبری را مبعوث نکرد مگر آنکه روز مبعوث شدنش نزد او مانند روز غدیر بوده و حرمت آن را شناخته، زیرا در این روز برای امت خود جانشین و خلیفه بعد از خودش را قرار داده است.

مهمترین اعمال عید غدیر

پاداش روزه روز غدیرخم برابر پاداش روزه گرفتن عمر دنیا تا پایان آن است، و نیز پاداش آن برابر پاداش صدبار حج و صدبار عمره در هر سال است، حج و عمره ای که نیکو و مورد قبول خداوند باشد.

کلمه عید، کلمه خوشی است. عید که می شود شهرها جان دوباره می گیرند. چهره ها خندان می شوند و نگاه ها پر شورتر از روزهای قبل می گردند. عید نوروز، عید باستانی ما ایرانیان است. عید فطر، جشن بندگی روزه ‌داران. عید قربان، شکوه تسلیم و بندگی در برابر خدا و عید غدیر، بزرگ‌ترین عید شیعیان و بهترین روز در میان روزهای سال است.

حسن بن راشد می گوید: به امام صادق علیه السلام عرض کردم: فدایت گردم! آیا غیر از عید فطر و عید قربان عیدی وجود دارد؟ در پاسخ فرمود: آری بزرگتر و شریف تر از آن دو عید، عید دیگری هست. عرض کردم: آن روز کدام است؟ فرمود: آن روزی که امیرالمومنین علی علیه السلام به عنوان رهبر مردم نصب شد. عرض کردم: نصب علی به عنوان رهبر در کدام روز بود؟ فرمود: روز هیجدهم ماه ذیحجه.

امام صادق علیه السلام فرمود: روز هیجدهم ماه ذی حجه عید اکبر است؛ خورشید به روزی نتابیده که آن روز در پیشگاه خدا برتر از این روز باشد ... همه پیامبران ـ بدون استثنا ـ وصی و جانشین خود را در چنین روزی به امت خود معرفی کرده و به عنوان رهبر بعد از خود برای امت خود نصب نموده اند.

 

روز عید سعید غدیر یكی از ایام سرورآل محمد(ص) است كه بعنوان «عیدالاكبر» نامیده شده است. این روز، روز کامل شدن دین و اتمام نعمت های پروردگار، به خاطر واقعه غدیر و انتصاب شایسته و بحق حضرت علی(ع) به امر الهی- به جانشینی رسول معظم(ص) می باشد. از این‌رو شایسته خواهد بود كه به پاس قدردانی از این نعمت عظیم الهی و عرض ادب به ساحت مقدس امیرالمؤمنین علی(ع)، عید سعید غدیر را در خانواده و اجتماع با شكوه فراوان برگزار نماییم و از بركات معنوی این روز عزیز بهره مند باشیم.
آنچه در این مختصر تقدیم می گردد آدابی است كه بزرگان به منظور گرامیداشت روز عید غدیر تعلیم فرموده اند.

1- روزه:

روزه عید غدیر از مستحباتی است كه مكرر بر آن سفارش شده است. امیرالمؤمنین(ع) در خطبه ای كه در روز عیدغدیر ایراد كردند، فرمودند: روزه عید غدیر از مستحباتی است كه خداوند بدان فراخوانده است.

حضرت امام صادق(ع) فرمودند:«یجب علیكم صیامه شكرالله و حمدالله»
برشما لازم است كه در روز عید غدیر، برای سپاسگزاری از خداوند و ستودن او، روز بگیرید.

شخصی از امام صادق(ع) پرسید چه كاری شایسته روز غدیر است و چه عاملی در آن، استحباب دارد؟ .... حضرت پاسخ دادند: روزه و...

پاداش روزه عید غدیر:

امام صادق(ع) فرموده اند:«روزه داشتن در روز عیدغدیر پاداشی معادل روزه گرفتن در همه عمر دنیا را دارد» ، یا فرموده اند«روزه داشتن روز عید غدیرخم، كفاره گناه شصت سال است».

2-افطاری دادن:
از اعمالی كه به انجام آن در روز عید غدیر سفارش شده است، افطاری دادن به روزه داران است.
حضرت علی(ع) فرمودند:«كسی كه در شامگاه عید غدیر، به یك مؤمن افطاری دهد گویا یك میلیون نفر از پیامبران، شهیدان و صدیقان را افطاری داده است. حال، چگونه است پاداش كسی كه گروهی از مردان و زنان را افطاری دهد و من ضامنم نزد خدا كه از كفر و فقر آسوده گردد و اگر در همان روز یا همان شب تا عید غدیر سال دیگر بمیرد، بر خداوند است پاداش او»

3-اطعام:
از سنت های مؤكد دیگر در روز عید غدیر پذیرایی از مؤمنان است.
امام صادق(ع) یكی از وظایف عید غدیر را چنین فرمودند:«و اطعم اخوانك» و برادرانت را طعام ده.

4- آراستن:
از دیرباز، عیدها و جشن ها با نظافت، غبارزدایی، پیراستن و آراستن همراه بوده است. شیعیان باید این روشها را برای عیدغدیر نیز رعایت نمایند؛ چرا كه حضرت امام رضا(ع) می فرمایند: «روز غدیر، روز آراستن و زینت است پس هركس برای روز غدیر، زینت كند، خداوند هر خطای كوچك و بزرگ او را می آمرزد و فرشتگانی را به سوی او می فرستد، آنان نیكی های او را می نگارند و مراتبش را تا عید غدیر سال آینده بالا می برند. اگر او جان دهد، شهید مرده است و اگر زیست كند، خوشبخت زیسته است»
پس چه زیبا خواهد بود كه سر در منازل و اماكن عمومی- تجارتی و اداری چراغانی شود تا شامل این پاداش بزرگ گردد.

5-لباس نو پوشیدن:
ما ایرانیان در عید نوروز كه عید تحویل سال است نه تحول انسان، لباس نو می پوشیم، پس چرا در عید بزرگ ولایت، تن پوش نو نپوشیم؟ بجا خواهد بود كه در این روز بزرگ لباس نو بپوشیم و بپوشانیم.
حضرت امام صادق(ع) می فرماید: «و ان یلبس المؤمن انظف ثیابه و افخرها»
یكی از وظایف روز غدیر این است كه مؤمن، تمیزترین و گرانقدرترین جامه های خویش را بپوشد.

6- بوی خوش:
اسلام درباره بكارگیری بوی خوش و زدن عطر سفارش زیاد دارد. بخصوص در ایام عید سعید غدیر سفارش ویژه ای نسبت به این سنت خوب می كند. امام صادق(ع) در پی وظایف مؤمن در روز غدیر فرمودند«و یتطیب امكانه و انبساط یده»
و مؤمن، به اندازه توان و دست باز بودنش، بوی خوش استعمال كند.

7-دیدار با مؤمنان:
زیارت برادران مؤمن از سنت های مهم در اسلام است، لیكن در روز عید غدیر، دید و بازدید جزو یكی از شعائر مذهبی و ولایی می گردد و بیشتر و بهتر مورد سفارش قرار می گیرد و پاداش افزونتری می یابد.
«هرس در روز غدیر به دیدار مؤمنی رود، خداوند، هفتاد نور در قبرش داخل كند و قبرش را بگستراند و هر روز، هفتاد هزار فرشته به زیارت قبرش آید و به او مژده بهشت دهد»

8- مصافحه (دست دادن):
دست دادن باعث افزایش محبت دو برادر دینی و سبب ریزش گناه و آمرزش می گردد و دست دادن در روز عید غدیر كه عید ولایت است جلوه دیگری دارد، به همین جهت در این روز مصافحه(دست دادن) مورد تأكید و سفارش قرار گرفته است.
حضرت امیرالمؤمنین علی(ع) فرمود «و اذا تلاقیتم فتصافحوا بالتسلیم» در روز غدیر، هنگامی كه باهم ملاقات می كنید همراه با سلام كردن به یكدیگر دست بدهید.

9- تبریك گفتن:
رسم دیرین بشر این است كه وقتی نعمتی به انسان می رسد یا پیروزی نصیبش می شود تبریك گفتن لازمه آن است، و تبریك گفتن در روز عید غدیر از شعائر شیعه می باشد و می شود گفت گرم ترین و واقعی ترین تبریك ها برای عید غدیر است.
حضرت رضا(ع) می فرماید: «و هو یوم التهنیه یهنی بعضكم بعضاً فاذا لقی المؤمن اخاء یقول: الحمدلله الذی جعل من المتمسكین بولایه امیرالمؤمنین و الائمه سلام الله علیهما»
روز عید غدیر روز تهنیت گویی است، بعضی از شما به بعض دیگر تهنیت بگوید و هرگاه مؤمنی با برادرش برخورد كرد، بگوید، ستایش مخصوص خداوندی است كه ما را از پیوستگان به ولایت امیرالمؤمنین(ع)و امامان(ع)قرار داد.

10 - دلجویی و مهرورزی متقابل:
حضرت رضا(ع) روز غدیر را «یوم التودد» خواندند یعنی روز مهر ورزیدن.
در چنین روزی باید معتقدان به ولایت غم را از دل دوستان حضرت به هر نحوی كه مقدور باشد برطرف نمایند.

11- ایجاد زمینه های شادمانی:
عید غدیر یادآور بزرگترین و گرانقدرترین خاطره اسلام است یعنی خاطره استمرار رسالت پیامبر(ص) به امامت علی(ع) ، در چنین روزی نه تنها خود باید دلشاد باشیم بلكه باید زمینه شادمانی دیگر برادران ایمانی را هم فراهم بیاوریم.
حضرت رضا(ع) می فرمایند: «سر فیه كل مؤمن و مومنه»
(در روز غدیر)هر مرد و زن مؤمنی را شادمان سازید.

12- پیوند با بستگان و خویشان:
از سفارشات موكد اسلام صله رحم است. در این روز زمینه این عمل الهی كاملا فراهم است. حضرت صادق(ع) صله رحم را یكی از اعمال روز غدیر برشمردند:«شایسته است(در روز غدیر) با نیكی كردن، روزه گرفتن، نماز خواندن و صله رحم به سوی خداوند متعال، تقرب جویید.»

13- فراهم كردن آسایش بیشتر خانواده:
یكی از دستورات اسلام ایجاد زمینه های لازم در جهت راحتی و آسایش خانواده است و به مناسبت عید غدیر تاكید بیشتری شده است.
حضرت امام صادق(ع)می فرمایند«و یوسع الرجل فیه علی عیاله»
در روز غدیر، مرد، باید آسایش زندگی را افزایش دهد.

14- كارگشایی و رفع نیاز مردم:
برآورده ساختن نیازهای مردم و رفع گرفتاری آنان از سنت های پسندیده در اسلام است و به انجام اینگونه كارها تاكید فراوان شده است.
صاحب ولایت، علی(ع) می فرمایند: «والبر فیه یثمرالمال و یزید فی العمر»
نیكی كردن (در روز غدیر) ما را ثمربخش می سازد و بر عمر می افزاید.

15-هدیه دادن:
هدیه دادن و گرفتن با رعایت ضوابط شرعی كار پسندیده ای است و اثرات روانی خاصی مخصوصا در كودكان و نوجوانان دارد و بهترین زمان هدیه دادن، عید غدیر است.
و حضرت رضا(ع) عید غدیر را روز هدیه و بخشش می نامد «یوم الحباء و العطیه »
(عید غدیر) روز بخشش و هدیه دادن است.

16- ابراز برائت:
اعلام بیزاری از دشمنان خداوند از پایه های اساسی اسلام است، و روز غدیر، روز بیزاری از كسانی است كه با نپذیرفتن امامت حضرت علی(ع) آشكارا با خدا و با پیامبر خدا مخالفت نمودند و بزرگترین جنایت و خیانت را به تاریخ بشریت كردند و در حقیقت این عدم پذیرش سرآغاز تمام بدبختی ها و بیچارگی ها بود.
بنابراین، روز غدیر، روز برائت از این همه ستمكاری و ستمكاران است. در یكی از دعاهای روز غدیر آمده است: «ما بیزاری می جوییم از آن كس كه از علی(ع) بیزاری جوید و دشمن داریم آن كس كه علی(ع) را دشمن دارد»

17- كثرت در فرستادن صلوات:
حضرت رضا(ع) در وصف عید غدیر فرمود: «یوم اكثار الصلوه علی محمد و آل محمد»
روز غدیر روز صلوات فرستادن فراوان بر محمد و آل محمد است.

18-غسل:
امام صادق (ع) فرمودند:«هنگامی كه روز غدیر فرا برسد باید در فراز آن (هنگام ظهر) غسل كرد.

19-نماز و نیایش:
روز عید غدیر بهترین فرصت و موقعیت برای نیایش است. چرا كه روز غدیر، روز سپاس و ستایش به پیشگاه حضرت احدیت است.
حضرت رضا (ع) می فرماید: روز غدیر روزی است كه خداوند بر توان كسی كه او را نیایش كند، می افزاید.
و فرمود«روز غدیر روزی است كه دعا در آن مستجاب می گردد»
نماز عید غدیر دو ركعت است كه باید در هر ركعت پس از حمد ده مرتبه سوره توحید، ده بار آیه الكرسی و ده مرتبه سور قدر را بخواند وقت نماز نیم ساعت پیش از ظهر است. پاداش این نماز برابر است با صد هزار حج، صد هزار عمره، و هرچه از خداوند بخواهد برآورده می شود.

20- زیارت:
زیارت یكی از سنن سازنده اسلامی است. چه از نزدیك چه از دور، زیارت یك پیوند معنوی بسیار قوی بین شیعه و مقدساتش است و از جمله آنها زیارت حضرت علی (ع) از دور و نزدیك است.
امام رضا (ع) به پسر ابی نصر فرمودند«هرجا كه باشی، در روز عیدغدیر در بارگاه امیرالمومنین(ع) حاضر باش. بی تردید، خداوند، گناهان شصت ساله هر مرد و زن مومن را می آمرزد و چند برابر آنچه در ماه رمضان، شب قدر و شب عید فطر از آتش آزاد ساخته در آن روز آزاد می سازد»

21- خواندن دعای ندبه:
طبق مدارك معتبر خواندن دعای ندبه در چهار عید مستحب است: جمعه، فطر، قربان و غدیر.
توجه به فرازهای آن بخصوص آن قسمت كه در رابطه با غدیر و خلافت حضرت علی (ع) می باشد ضروری است.

22- پیمان برادری(عقد اخوت):
سنت عقد اخوت (برادری) در اسلام به زمان پیامبر اكرم (ص) می رسد. در آن موقع پیامبر (ص) بین مهاجرین و انصار پیمان برادری را منعقد نمودند و بجا خواهد بود كه این پیمان برادری در روز عید غدیر میان مومنان برقرار گردد.  برای نحوه بستن عقد می توان به مفاتیح الجنان مراجعه كرد.